Zaburzenia gospodarki węglowodanowej, takie jak insulinooporność czy cukrzyca typu 2, stają się jednymi z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. W obliczu rosnącej liczby zachorowań, wielu pacjentów oraz lekarzy poszukuje wspomagających terapii naturalnych, które mogą poprawić kontrolę glikemii. Wśród roślin, które zyskały uznanie w badaniach naukowych, wyróżniają się trzy: morwa biała (Morus alba), berberyna oraz kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum). Każda z nich działa na nieco innej drodze metabolicznej, ale cel mają wspólny – obniżenie poziomu cukru we krwi.
Morwa biała od stuleci wykorzystywana jest w medycynie chińskiej, a dziś również europejscy fitoterapeuci potwierdzają jej właściwości hipoglikemiczne. Zawiera związki takie jak DNJ (1-deoksynojirimycyna), które działają jako naturalne inhibitory enzymów α-glukozydazy. Oznacza to, że spowalniają one rozkład węglowodanów w jelicie cienkim, ograniczając gwałtowne skoki poziomu glukozy po posiłku. Bezpieczne i przebadane suplementy diety zawierające morę białą znajdziesz na www Herb Yourself.
W badaniu przeprowadzonym w 2020 roku, podanie ekstraktu z morwy białej osobom z podwyższonym poziomem glukozy skutkowało istotnym obniżeniem glikemii poposiłkowej oraz poprawą profilu lipidowego.
Berberyna to alkaloid izochinolinowy występujący w roślinach takich jak berberys (Berberis vulgaris) czy gorzknik kanadyjski (Hydrastis canadensis). Działa wielokierunkowo – nie tylko obniża poziom glukozy we krwi, ale również wpływa korzystnie na profil lipidowy, insulinooporność oraz stan zapalny.
W metaanalizie z 2021 roku opublikowanej w „Phytomedicine” berberyna wykazała skuteczność porównywalną do metforminy w obniżaniu poziomu HbA1c, glukozy na czczo i insulinooporności – a wszystko to przy znacznie mniejszej liczbie działań niepożądanych.
Kozieradka, choć znana głównie jako przyprawa w kuchni indyjskiej, ma udokumentowane działanie regulujące poziom cukru we krwi. Kluczowym składnikiem aktywnym jest tutaj 4-hydroksyizoleucyna – aminokwas wspomagający wydzielanie insuliny, niezależnie od obecności glukozy we krwi.
Badania wskazują również, że błonnik obecny w kozieradce może zwiększać uczucie sytości i redukować apetyt, co pośrednio pomaga w kontroli masy ciała i insulinooporności. W jednym z badań klinicznych u pacjentów z cukrzycą typu 2, dzienne spożycie 15 g nasion kozieradki przez 6 tygodni obniżyło poziom glukozy na czczo i poprawiło profil lipidowy.
Warto zauważyć, że wymienione rośliny działają na różnych poziomach układu metabolicznego:
W połączeniu mogą tworzyć kompleksowe wsparcie dla osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, szczególnie w początkowym stadium insulinooporności czy zespołu metabolicznego. Fitoterapeuci rekomendują stosowanie takich ziołowych synergii w ramach terapii wspomagających – po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem klinicznym.
Choć wszystkie trzy rośliny wykazują wysoki profil bezpieczeństwa, nie są wolne od możliwych interakcji:
Dlatego ziołoterapię najlepiej prowadzić pod opieką specjalisty.
Badania pokazują, że zaczynanie posiłku od warzyw o dużej zawartości błonnika, następnie białka i tłuszczów, a dopiero na końcu węglowodanów, znacząco spowalnia wchłanianie glukozy i redukuje skoki cukru po jedzeniu.
Krótka aktywność fizyczna tuż po jedzeniu pomaga wykorzystać glukozę przez mięśnie, co ogranicza jej wzrost we krwi. Nawet łagodny ruch skutecznie obniża glikemię poposiłkową.
Stres prowadzi do wyrzutu kortyzolu, który podnosi poziom glukozy. Techniki takie jak głębokie oddychanie (np. Box Breathing, 4-7-8, oddech przeponowy) aktywują układ przywspółczulny i wspomagają stabilizację cukru.
Długotrwałe siedzenie obniża wrażliwość na insulinę. Przerywanie pracy krótkimi spacerami lub wstawaniem regularnie w ciągu dnia poprawia metabolizm glukozy.
Chociaż wydają się zdrowe, wiele przetworzonych produktów (soki, biały ryż, instant noodles) może powodować gwałtowne wzrosty glukozy. Lepiej wybierać pełnoziarniste i naturalne produkty.
Odpowiednie nawodnienie wspomaga pracę nerek i usuwanie nadmiaru glukozy z organizmu. Osoby pijące więcej wody mają niższe ryzyko hiperglikemii.
Produkty bogate w błonnik (fasola, pełne ziarna, warzywa) oraz zdrowe tłuszcze (oliwa z oliwek, orzechy, tłuste ryby) wspierają kontrolę glikemii i poprawę profilów metabolicznych.
Ograniczenie okna jedzenia (np. posiłki w ciągu 8 godzin, a post przez pozostałe 16 godzin) może poprawić wrażliwość insulinową i obniżyć poziom cukru na czczo.
Rozcieńczone 1–2 łyżki octu jabłkowego przed posiłkiem lub jako dressing mogą zwiększać insulinowrażliwość i obniżać poziom glukozy.
Spożycie białka, zwłaszcza na śniadanie, pomaga ustabilizować poziom cukru przez cały dzień, redukując poposiłkowe skoki glukozy.
Regularne picie zielonej herbaty (bogatej w polifenole) może wspierać regulację glukozy i ochronę układu sercowo-naczyniowego
Samokontrola poziomu cukru (np. za pomocą glukometru lub CGM) pozwala dostosować dietę i nawyki w czasie rzeczywistym, co przekłada się na lepsze wyniki HbA1c.
Zioła takie jak morwa biała, berberyna i kozieradka to nie tylko elementy tradycji, ale też skuteczne narzędzia terapeutyczne we wspomaganiu gospodarki glukozowo-insulinowej. Suplementy na kontrolę wagi i obniżenie cukru to bardzo dobre uzupełnienie codziennych zdrowych nawyków.
Ich działanie zostało potwierdzone w wielu badaniach klinicznych, a współczesna fitoterapia coraz chętniej sięga po ich potencjał. W dobie rosnącej liczby zachorowań na cukrzycę typu 2 warto rozważyć włączenie tych roślin – jako uzupełnienie, nie zamiennik – w codzienną strategię profilaktyczną i terapeutyczną.
Uwaga:
Żadna treść na tej stronie, niezależnie od daty, nie powinna być nigdy używana jako substytut bezpośredniej porady medycznej od lekarza lub innego wykwalifikowanego klinicysty.
Źródło:
Phimarn W, Wichaiyo K, Silpsavikul K, Sungthong B, Saramunee K. A meta-analysis of efficacy of Morus alba Linn. to improve blood glucose and lipid profile. Eur J Nutr. 2017;56(4):1509-1521. doi:10.1007/s00394-016-1197-x
Ntalouka F, Tsirivakou A. Morus alba: natural and valuable effects in weight loss management. Front Clin Diabetes Healthc. 2024;5:1395688. Published 2024 Oct 25. doi:10.3389/fcdhc.2024.1395688
Wang H, Zhu C, Ying Y, Luo L, Huang D, Luo Z. Metformin and berberine, two versatile drugs in treatment of common metabolic diseases. Oncotarget. 2017;9(11):10135-10146. Published 2017 Sep 11. doi:10.18632/oncotarget.20807
Madar Z, Abel R, Samish S, Arad J. Glucose-lowering effect of fenugreek in non-insulin dependent diabetics. Eur J Clin Nutr. 1988;42(1):51-54.
